کد مطلب:46280 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:46

گنجینه پرسمان » قرآن

با آنكه رسول اكرم ((صلي الله عليه وآله)) معصوم است اين آيه را چگونه بايد تفسير كرد: «عفا اللّه عنك لم اذنت لهم(1); خدا از تو درگذشت چرا به آنان اجازه دادي»؟

براي توضيح آيه چند بيان شده است:
1. منافقان از پيامبر اسلام اجازه خواستند كه در شهر بمانند و به جبهه ي جنگ نروند، - مسلمانان با ماندن آنها در شهر موافق بودند به طوري كه رسول اكرم((صلي الله عليه وآله))مجبور شد به آنان اجازه ي ماندن بدهد. اين آيه در اين مورد نازل شد و همچنان كه در روايتي از امام رضا((عليه السلام)) نقل شده در ظاهر خطاب به رسول اكرم((صلي الله عليه وآله))و در واقع به مسلمانان است كه چرا پيامبر((صلي الله عليه وآله)) را به اين كار وا داشتند بنابراين در حقيقت مسلمانان در اين آيه سرزنش شده اند نه رسول اكرم((صلي الله عليه وآله))(2).
2. در كلام عرب و شايد در زبان هاي ديگر هم مرسوم است كه گاه به هنگام سخن گفتن با كسي كه به او اظهار محبت مي كنند مثلاً در فارسي پيرمردي كه با يك جوان مشغول صحبت است و جوان از سؤالي مي كند،او در ابتداي پاسخ مي گويد «خدا عمرت بدهد» و يا «پير شوي» و بعد از - سخن خود را مي گويد در زبان عربي هم مرسوم است كلماتي از قبيل: «رحمك الله و ساعدك الله و عفا الله عنك» مي گويند.
مثلاً يكي از شعرا هنگامي كه متوكل دستور تبعيد او را مي دهد خطاب به او مي گويد:
«عفا الله عنك الاحُر تعود بعفوك ان ابعداً»(3).
عفو و لطف خدا شامل حالت باد، آيا اگر عفو تو از ما دور شد حرمتي بين من و تو
ـــــــــــــــــــــ
1 - سوره ي توبه آيه ي 43 .
2 - نو رالثقلين، ج 2، ص 224 .
3 - تفسير فخررازي ، ج 16، ص 74 .

ـ17ـ
نيست كه آن را باز گرداند.
واضح است كه شاعر نمي خواهد براي متوكل با جمله ي عفا الله عنك گناهي را اثبات كند، زيرا در اين صورت متوكل بيشتر ناراحت مي شود. بنابراين جلمه ي عفا الله عنك نهايت لطف و مرحمت الهي را نسبت به رسول اكرم((صلي الله عليه وآله)) مي رساند و جمله ي «لم اذنت لهم»; چرا به منافقين اذن دادي در شهر بمانند اگر اذن نمي دادي هر چه زودتر رسوايي و فصاحت و نفاق اين ظاهرالصلاح هاي بد باطن براي همه ظاهر و آشكار مي شد.
واضح است كه رسول اكرم((صلي الله عليه وآله)) به آنان اذن ماندن داده است، براي آنكه در ميان لشكر نباشند و نتوانند كارشكني كنند و اين اذن دادن كاملاً به صلاح اسلام و مسلمين بوده است زيرا در سه آيه ي بعد از آيه ي مورد بحث آمده است كه اگر آنان همراه شما براي جنگ خارج شده بودند در كارتان جز تباهي نمي افزودند(1).
پس اجازه دادن رسول اكرم((صلي الله عليه وآله)) كار خلاف مصلحتي نبوده است و آيه ي شريفه با جمله ي «لم اذنت لهم» چرا به آنان اجازه ي ماندن دادي فقط در صدد بيان نفاق و دورنگي و بي ايماني آنان است نه اينكه به رسول اكرم((صلي الله عليه وآله)) اعتراضي داشته باشد.

( بخش پاسخ به سؤالات )

ـــــــــــــــــــــ
1 - لو خرجوافيكم مازاد و كم الاخبالا - سوره ي توبه آيه ي 46 .

ـ18ـ